ಬಲು ಅಪರೂಪದ ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಂಜರಾಬಾದ್ ಕೋಟೆ

ಓದುಗ ಮಿತ್ರರೇ,
ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ, ಭಾರತ ದೇಶದಲ್ಲಿ, ನೀವು ಅನೇಕ ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ನೋಡಿರಬಹುದು. ಆದರೆ ಮೇಲಿನಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ, ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಕೋಟೆ, ನನಗೆ ಗೊತ್ತಿರುವಂತೆ, ಇದೊಂದೇ. ೨೦೦೬ನೇ ಇಸವಿಯ ‘ಮುಂಗಾರು ಮಳೆ’ ಚಲನಚಿತ್ರ ನೋಡಿದ್ದರೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ನೀವು ಈ ಮಂಜರಾಬಾದ್ ಕೋಟೆ ನೋಡಿರುತ್ತೀರಿ. ಇದಿರುವುದು, ಸಕಲೇಶಪುರದಿಂದ ಸುಮಾರು ೮ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ೪೮ರಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ೩೨೪೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ, ಈ ಮಂಜರಾಬಾದ್ ಕೋಟೆ. ಕ್ರಿ.ಶ.೧೭೮೫ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾದ ಕೋಟೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಮುಗಿಯಲು ೭ ವರ್ಷ ಹಿಡಿಯಿತು. ಸುರಕ್ಷತೆ ಹಾಗೂ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ಯಾರಾದರೂ ವೈರಿ ಬಂದಲ್ಲಿ ತಡೆಯಲು, ಟಿಪ್ಪೂ ಸುಲ್ತಾನ್ ಈ ಕೋಟೆ ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದನಂತೆ.
೧೮ನೇ ಶತಮಾನದ ಭಾರತದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಮನಿಸಿ. ಆಗ ಭಾರತ ದೇಶದಲ್ಲಿ ವಸಾಹತು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿ, ಇದಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲವಾಗಿದ್ದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ, ಹಾಗೂ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಸ್ವರ್ಧಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಫ್ರಾನ್ಸ್ ದೇಶ, ಇವುಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ, ಟಿಪ್ಪೂ ಬಹುಶಃ, ಈ ಕೋಟೆಯ ವಿನ್ಯಾಸ ಹಾಗೂ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ, ಫ್ರೆಂಚ್ ಇಂಜಿನಿಯರರ ಬೆಂಬಲ ಪಡೆದಿರಬಹುದೇನೋ!. ಈ ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ, ಕೇವಲ ೮ ಪಾಯಿಂಟುಗಳಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ಕಾವಲು ಗೋಪುರವಾಗಿ, ಆಯುಧ ಸಂಗ್ರಹಾಲಯವಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
ಭದ್ರಕೋಟೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪಾಯಿಂಟ್‌ಗಳಿದ್ದರೆ, ಫಿರಂಗಿಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು, ವಿವಿಧ ಪಾಯಿಂಟ್‌ಗಳ ಮಧ್ಯೆ, ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕೋಟೆ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಶೈಲಿಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಶೈಲಿ ಹೊಂದಿದ್ದು, ಕಮಾನುಗಳಿರುವ ಪ್ರವೇಶ ದಾರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಕೋಟೆ ಪರ್ವತದ ಇಡೀ ಮೇಲಿನ ಭಾಗ ಆವರಿಸಿರುವುದರಿಂದ, ಮುಖ್ಯ ದ್ವಾರ ಬಿಟ್ಟರೆ, ಬೇರೆ ಎಲ್ಲಿಂದಲೂ ಒಳಬರಲು ಅಸಾಧ್ಯ. ಪರ್ವತದ ಮೇಲ್ಭಾಗ, ಯಾವಾಗಲೂ ಇಬ್ಬನಿ, ಮಂಜಿನಿಂದ ಮುಸುಕಿರುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ, ಈ ಕೋಟೆಗೆ ಮಂಜರಾಬಾದ್ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ.
ಸಕಲೇಶಪುರ ದಾಟಿದರೆ, ಕರಾವಳಿಯಿಂದ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ, ಇದೊಂದು ತಡೆಗೋಡೆಯಾಗಿತ್ತು. ಇತರ ಕೋಟೆಗಳಂತೆ ವಿವಿಧ ಮಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿಲ್ಲದೇ, ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಒಂದೇ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಕೋಟೆಯ ನೀರಿನ ಒಂದೇ ಮೂಲ, ಕ್ರಾಸ್ ಆಕಾರದ ಗುಂಡಿಗಳಲಿದ್ದು, ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು ಅದರೊಳಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಟಿಪ್ಪೂ ಸುಲ್ತಾನನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮದ್ದು ಗುಂಡುಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು, ಈ ನಕ್ಷತ್ರಕಾರದ ಕೋಟೆಯ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಕೋಟೆಯಿರುವ ಸ್ಥಳದಿಂದ ಮೇಲಿದ್ದ ಸೈನಿಕರಿಗೆ, ಮಂಗಳೂರು ಕಡೆಯಿಂದ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಆಂಗ್ಲ ಸೈನಿಕರು ಕಾಣುವಂತೆ, ಇದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿನ ವಿವಿಧ ಕೋಣೆಗಳಲ್ಲಿ, ಕೆಲವು ಕುದುರೆಗಳಿಗಾಗಿ, ಕೆಲವು ಸೈನಿಕರ ಅಡಿಗೆಮನೆ, ಸ್ನಾನದ ಕೋಣೆಗಳಿಗಾಗಿ ಹಿಂದೆ ಬಳಸ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತಂತೆ. ಈ ಕೋಟೆಯಲ್ಲಿಯ ಒಂದು ಸುರಂಗ ಮಾರ್ಗ, ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ರಹಸ್ಯ ದಾರಿಯಾಗಿತ್ತಂತೆ. ನಂತರ ಇದನ್ನು, ಸತ್ತವರ ಹೆಣಗಳನ್ನು ಎಸೆಯಲು ಬಳಸಲಾಯಿತಂತೆ.
ಈಗ ಕೋಟೆಯ ಮೇಲಿಂದ ಪ್ರವಾಸಿಗರು, ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ದೂರದ ದೃಶ್ಯ ವೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು.

ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಮಂಜರಾಬಾದ್‌ಗೆ ಮಾರ್ಗ: ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಹಾಸನಕ್ಕೆ ರೈಲು, ಬಸ್, ಅಥವಾ ಸ್ವಂತ ವಾಹನದಲ್ಲಿ ಹೋಗಬಹುದು. ಹಾಸನದಿಂದ ಸಕಲೇಶಪುರ ೩೫ಕಿ.ಮೀ. ರೈಲು-ಬಸ್-ವಾಹನದಲ್ಲಿ ಹೋಗಬಹುದು. ಹತ್ತಿರದ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣ, ಮಂಗಳೂರು.

-ಎನ್.ವ್ಹಿ. ರಮೇಶ್, ಮೈಸೂರು
ಆಕಾಶವಾಣಿಯ ನಿವೃತ್ತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು.